Eylül 2023 itibarıyla dünya denizüstü rüzgar enerjisinin son durumu ve 2030 projeksiyonları

1. Giriş

1980’lerde yaşanan büyük endüstriyel ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak özellikle Almanya ve Danimarka gibi ülkelerin öncülüğünde rüzgar türbinleri gün geçtikçe gelişerek günümüze gelmiştir. Karaüstünde Rüzgar Türbinleri (RT) kurulurken Danimarka denizüstüne RT kurmanın çalışmalarını başlatarak 1991 yılında ilk Denizüstü Rüzgar Elektrik Santralini (DRES) Vindeby’de o zamanki adıyla Bonus marka 11 adet 450 kW’lık türbinler kullanarak 4.95 MW gücündeki proje ile başlamıştır. İzleyen sayfalarda sunulan veriler, WindEurope ve GWEC’ten alınmıştır. 2021 yılında Avrupa’da 17.4 GW yeni RES kapasitesi devreye alınmıştır. Bu kapasitenin 14 GW’ı karaüstü; 3.4 GW’ı denizüstü RES olmuştur. Bu kapasite, 2017 yılındaki 17.1 GW olan kapasiteyi geçerek yeni bir rekor kırmıştır. Bununla beraber, bu kapasite EU-27 Ülkelerinin 2030 yılı %40 yenilenebilir enerji kaynakları hedeflerinin gerisindedir. Bu hedefe ulaşabilmek için yıllık 32 GW yeni RES kapasitesi gereklidir.

2. Avrupa ülkeleri

Avrupa ülkelerinde Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya ve Portekiz’in DRES projelerine ağırlık verdiği görülmektedir. 2022 yılında 19.1 GW yeni RES kapasitesi eklenmiştir. Bu kapasitede AB-27 Ülkeleri 16 GW olarak kayıtlara geçmiştir. İşletmeye alınan 19 GW kapasitenin %13’ü denizüstü RES olmuştur. Almanya, İsveç ve Finlandiya ilk üç sırayı almıştır.

WindEurope Şubat 2023 raporuna göre, 2023-2027 yılları arasında 129 GW yeni kapasite eklenmesi beklenmektedir. Bu rakamın anlamı ise yıllık 20 GW ek kapasite işletmeye alınmasıdır. 2022 yılına eklenen 19.1 GW yeni kapasite ile 2021 yılına nazaran %4’lük bir artış gözlenmekle birlikte, bu artış yeterli değildir. Bu kapasitenin 16.6 GW’ı karaüstü; 2.5 GW’ı denizüstü RES olarak işletmeye alınmıştır. 2022 yılı içerisinde toplamda 487 TWh rüzgar enerjisi Avrupa’nın elektrik ihtiyacının %17’sini karşılamıştır. Kümülatif toplam olarak bakıldığında 2022 yılı sonu itibarıyla Avrupa’nın toplam RES kurulu gücü 255 GW olmuştur. Bu kapasitenin 225 GW’ı karaüstü; 30 GW’ı ise denizüstü RES olmuştur.

Avrupa’da teknik anlamda kapasite faktörüne bakıldığında karaüstü RES için kapasite faktörü %30-45 arasında; denizüstü RES projelerinde %50 civarında olmuştur. Karaüstü RT ortalama ünite kurulu gücü 4 MW; denizüstü RT ortalama ünite kurulu gücü 8 MW olmuştur.

Almanya, 2022 yılında %88’i karaüstü RES olmak üzere 2.7 GW yeni kapasite eklemiştir. İsveç ve Finlandiya 2.4 GW, Fransa, İngiltere ve İspanya 2.1 GW yeni RES kapasitesini devreye almıştır.

Elektrik tüketim değerlerine bakıldığında Danimarka elektrik tüketiminin %54’ünü RES’ten karşılayarak Avrupa’daki liderliğini sürdürmektedir. İrlanda %34, İngiltere %28, Almanya ve Portekiz %26, İspanya ve İsveç %25 ile sıralanmaktadır.

2030 AB hedeflerine göre 2023-2027 döneminde 129 GW eklenmesi gerekirken WindEurope tahminlerine göre 98 GW gerçekleşeceği projekte edilmiştir.

2022 yılında 19.1 GW yeni RES kapasitesi ekleyen Avrupa Ülkeleri, 2030 yılında %45 yenilenebilir enerji hedeflerine ulaşmak için RES kurulu gücünü artırarak devam etmektedir. 2022 yılında eklenen 19.1 GW’ın 16.7 GW’ı karaüstü, 2.5 GW’ı denizüstü RES olarak gerçekleşmiştir. Bu eklenen yeni kapasite 2030 yılında %45 YEK hedefi için yeterli değildir. WindEurope Şubat 2023 raporuna göre, 2023-2030 yılları arasında yıllık 31 GW yeni RES kapasitesi eklenmelidir.

Almanya, 2022 yılında 2.7 GW yeni kapasite ile Avrupa’daki en yüksek kurulu gücü devreye alan ülke olmuştur. Almanya’yı İsveç ve Finlandiya (2.4 GW) takip etmiştir.

Avrupa’da 2022 yılında 2.5 GW yeni kapasite Denizüstü RES işletmeye alınmıştır ve toplam eklenen kapasitenin %13’ünü oluşturmuştur. Bu kapasitenin 1.26 GW’ı İngiltere’den gelmiştir. Fransa 0.5 GW, Hollanda 0.4 GW, Almanya 0.3 GW şeklinde sıralanmıştır. Avrupa ülkeleri 2013-2022 arasında yıllık işletmeye geçen RES kapasitesi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Şekil 1: Avrupa ülkeleri 2013-2022 arasında yıllık işletmeye geçen toplam RES kapasitesi.

AB dışında kalan 3 GW’ın dağılımı ise, İngiltere 1.7 GW, Türkiye 0.9 GW ve Norveç 0.4 GW olarak sıralanmıştır. Avrupa’da 0.5 GW RES demontajı yapılmıştır.

3. Avrupa ülkelerindeki genel durum

Almanya 2022 yılında 2.7 GW RES kapasite (2.4 GW karaüstü, 1.9 GW denizüstü) ile Avrupa’da yeni kapasite artışında ilk sırayı almıştır. Kuzey Denizi’nde Kaskasi DRES (342 MW) devreye almıştır. 300 MW karaüstü RES kapasitesi devreden çıkarılmıştır.

• İsveç ve Finlandiya 2.4 GW yeni kapasite ekleyerek büyük bir atılım yapmıştır.

• Fransa 480 MW’ı denizüstü RES olmak üzere 2.1 GW yeni kapasiteyi işletmeye almıştır.

• İngiltere 1.2 GW’ı denizüstü RES olmak üzere 1.7 GW RES kapasitesini devreye almıştır. Avrupa’da DRES kurulu gücünde liderliğini sürdürmektedir.

• İspanya 1.7 GW, Polonya 1.5 GW karaüstü RES eklemiştir.

• Hollanda 0.9 GW karaüstü ve 369 MW DRES işletmeye almıştır.

• Türkiye 0.9 GW karaüstü RES kapasitesini ulusal elektrik sistemine eklemiştir.

• İtalya 0.5 GW toplam yeni kapasite içerisinde ilk DRES projesi olan 30 MW kurulu güçlü Beleolico DRES projesini de devreye almıştır.

• Norveç 372 MW’ı karaüstü RES olmak üzere 0.5 GW kapasite eklemiştir. Dünyadaki en büyük yüzer (floating) 60 MW Hywind Tampen DRES projesi de elektrik üretimine başlamıştır.

Şekil 2: Avrupa ülkelerinde 2022 yılında işletmeye geçen RES kapasitesi.

Avrupa ülkelerinde 2013-2022 yılları arasında ülkelere göre işletmeye alınan RES kapasiteleri aşağıdaki grafikte görülmektedir.

Şekil 3: Avrupa ülkelerinde 2013-2022 yıllarında işletmeye geçen RES kapasitesi.

DRES özelinde incelendiğinde 2022 yılında 2.5 GW yeni DRES kapasitesi eklenmiştir. İngiltere şu anda dünyadaki en yüksek kurulu güce sahip Hornsea 2 DRES (1386 MW) projesini tamamlamıştır. Projeye 2022 yılında 110 DRT (924 MW) eklenmiştir. Ayrıca 1075 MW kurulu güce sahip Seagreen DRES projesinin ilk DRT’si işletmeye geçmiştir.

Fransa, ticari ölçekteki ilk DRES projesi olan 480 MW Saint Nazaire DRES projesini devreye almıştır. Hollanda 369 MW, Almanya 324 MW yeni DRES kapasitesini eklemiştir. Şekil ile Avrupa ülkelerinde 2022 yılında işletmeye geçen DRES kapasitesi görülmektedir.

Şekil 4: Avrupa ülkelerinde 2022 yılında işletmeye geçen DRES kapasitesi.

Elektrik tüketim verilerine bakıldığında Avrupa’nın toplam elektriğinin %17’si rüzgar enerjisinden üretilmiştir. Danimarka %54, İrlanda %34 ve İngiltere %28 ile ilk üç sırayı almaktadır. Onları Almanya ve Portekiz %26, İspanya ve İsveç %25 ile takip etmektedir. Aşağıdaki şekil Avrupa ülkelerinin yıllık RES elektrik tüketim oranlarını yüzde olarak göstermektedir. Avrupa ülkelerinde 2022 yılı sonu itibarıyla toplam 2828 TWh elektrik üretimi içerisinde 489 TWh’ı (%17) rüzgar enerjisinden karşılanmıştır. Bu 489 TWh enerjinin 90 TWh’ı denizüstü RES projelerinden 399 TWh’ı karaüstü RES projelerinden oluşmaktadır.

Şekil 5: Avrupa ülkelerinde 2022 sonu RES elektrik tüketim yüzdeleri.

4. Rüzgar türbini ünite kurulu güçleri

Rüzgar türbini ünite kurulu güçleri Avrupa ülkelerine değişkenlik göstermektedir. Karaüstü RT’lerde en yüksek ortalama RT ünite kurulu gücüne sahip plan ülke 5.7 MW ile İsveç’tir. Finlandiya 5.6 MW ile ikinci konumdadır. Portekiz 2.2 MW ile en alt sırada yer almaktadır. 2022 yılında devreye alınan ortalama karaüstü RT ünite kurulu gücü 4.1 MW olmuştur. Denizüstü RT’lere bakıldığında ise değer 8 MW olmuştur. Hollanda 10.9 MW ile en üst sırada, İtalya 3 MW ile en alt sırada yer almıştır. Aşağıdaki grafikte Avrupa ülkeleri ve kullanılan ünite RT kurulu güçleri görülmektedir.

Şekil 6: Avrupa ülkeleri 2022 sonu RT ünite kurulu güçleri.

5. Avrupa ülkeleri toplam RES kapasitesi

Avrupa’da 2023 yılı sonu itibarıyla 255 GW’a ulaşmıştır. Bu kapasitenin 225 GW’ı karaüstü, 30 GW’ı denizüstü RES olarak kayıtlara geçmiştir. AB-27 ülkenin toplam kurulu gücü 204 GW (188 GW karaüstü, 16 GW denizüstü) olmuştur. Şekil ile 2013-2022 yılları arasında Avrupa ülkelerinde yıllara göre kümülatif kurulu güçler görülmektedir.

Şekil 7: Avrupa ülkeleri 2013-2022 yıllık kümülatif güçler.

Ülkeler bazında bakıldığında Almanya’nın 66 GW RES kurulu gücü ile açık ara liderliği devam etmektedir. Almanya’yı 30 GW ile İspanya, 29 GW ile İngiltere takip etmektedir. Fransa 21 GW, İsveç 15 GW, Türkiye 12 GW olarak ilk 6 ülke sıralanmaktadır. Bu 6 ülke kurulu gücün 3’te ikisini oluşturmaktadır.

Tablo 1: Avrupa ülkeleri RES kurulu güçler.

	2022 Devreye Alınan (MW)		Toplam Kurulu Güç (MW)		Toplam Kurulu Güç Payı
	Karaüstü	Denizüstü	Karaüstü	Denizüstü	Toplam (MW)	Oran (%)
Ülkeler
Avusturya	328	–	328	–	328	12
Belçika	303	–	3045	2261	5306	13
Bulgaristan	–	–	707	–	707	4
Hırvatistan	–	–	1100	–	1100	13
Kıbrıs RK	–	–	158	–	158	6
Çekya	–	–	337	–	337	1
Danimarka	131	–	4974	2308	7282	55
Estonya	–	–	320	–	320	8
Finlandiya	2430	–	5607	71	5678	14
Fransa	1590	480	20653	482	21135	8
Almanya	2403	342	58267	8055	66322	26
Yunanistan	230	–	4682	–	4682	19
Macaristan	–	–	329	–	329	1
İrlanda	280	–	4682	–	4682	19
İtalya	496	30	11818	30	11848	7
Letonya	59	–	137	–	137	3
Litvanya	69	–	740	–	740	12
Lüksemburg	29	–	166	–	166	–
Hollanda	933	369	6223	2829	9052	19
Polonya	1517	–	7864	–	7864	11
Portekiz	28	–	5671	25	5696	16
Romanya	–	–	3029	–	3029	12
Slovakya	–	–	3	–	3	0
Slovenya	–	–	3	–	3	0
İspanya	1659	–	29793	5	29798	25
İsveç	2441	–	14393	192	14585	25
TÜRKİYE	867	–	11102	–	11969
Norveç	372	60	5083	66	5149	11
Rusya	–	–	2043	–	2043	–
İngiltere	502	1179	14575	13918	28493	28
Belarus	–	–	3	–	3	–
Bosna Hersek	–	–	135	–	135	–
Faroe Adaları	–	–	68	–	68	–
İzlanda	–	–	3	–	3	–
Kosova	–	–	137	–	137	–
Montenegro	–	–	118	–	118	–
Makedonya	–	–	37	–	37	–
İsviçre	–	–	87	–	87	–
Ukrayna	–	–	–	1673	1673	–
Sırbistan	–	–	374	–	374	–
Toplam	16668	2460	224521	30267	254788	17

İçindekiler

1. Giriş 2. Avrupa ülkeleri 3. Avrupa ülkelerindeki genel durum 4. Rüzgar türbini ünite kurulu güçleri 5. Avrupa ülkeleri toplam RES kapasitesi 6. Dünyada son durum 7. Dünyada 2030 Yılına Kadar Olan Kapasite Projeksiyonu Avrupa 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu Asya ülkeleri 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu Tüm dünya ülkelerindeki DRES 2030 kapasite projeksiyonu

Şekil 8: Avrupa ülkeleri toplam kurulu güçler.

İtalya 12 GW’a ulaşmak üzeredir. Hollanda,Polonya, Danimarka, Portekiz, Finlandiya, Belçika ve Norveç 5 GW’ı aşmıştır. Son grup ülkeler olan Yunanistan, İrlanda, Avusturya ve Romanya 3 GW üstü ülkeler olarak sıralanmaktadır.

Yandaki tablo ile Avrupa ülkelerinin 2022 yılı sonu itibarıyla DRES kurulu güçleri görülmektedir. Tabloda 2022 yılında devreye alınan karaüstü ve denizüstü RES durumu, 2022 sonu toplam ve elektrik enerjisi tüketim yüzdeleri görülmektedir.

6. Dünyada son durum

Dünyada 2022 yılında 8.8 GW yeni kapasite eklenmiştir. Çin, dünya liderliğini sürdürmektedir. 2022 yılında eklenen kapasitenin 5 GW’tan fazlasını Çin eklemiştir. İngiltere, Avrupa liderliğini sürdürmektedir. Dünyada şu anda en yüksek kurulu güce sahip DRES olan 1.4 GW kurulu güçlü Hornsea 2 DRES projesinin 924 MW’ı; 1.1 GW kurulu güçlü SEagreen DRES projesinin de 255 MW’ı işletmeye geçmiştir.

Fransa 480 MW Saint Nazarre DRES projesini işletmeye almıştır. Hollanda 369 MW, Almanya 342 MW ile Fransa’yı takip etmektedir.

İtalya ilk DRES projesini devreye almıştır. 30 MW kurulu güçlü Beleolico DRES projesinde ilk Çinli DRT Avrupa’da kullanılmıştır. 3 MW kurulu gücünde Minyang MySE3.0-135 model 10 adet DRT

İtalya sularında elektrik üretimine başlamıştır.

Norveç 94.6 MW Hywind Tampen yüzer (floaring) DRES projesi ile DRT konusunda önemli ve inovatif bir adım atmıştır. 11 adet SG-8.6MW-167 Siemens Gamesa türbini spar yüzer temelle 260-300 metre arasında değişen derinliklere konuşlandırılmıştır. Aynı projede tedarik zincirinde yaşanan zorluklardan dolayı 6.2 MW yüzer DRT Çinli CSSC Haizhuang firmasından temin edilmiştir.

Çin ve Avrupa dışında Tayvan’da 1175 MW ve Japonya’da 84 MW kapasite işletmeye alınmıştır. DRES dünya kurulu gücüne kümülatif olarak bakıldığında 2022 yılında %21 artarak 64.3 GW seviyesine ulaşmıştır. Bu kapasitenin %53’ü Çin’de bulunmaktadır.

Şekil 9: 2022 yılında eklenen ve 2022 yılı sonu itibarıyla DRES yüzdeleri.

DRES projelerinin 2006 yılından bu yana yıllık kümülatif kurulu güç gelişimi aşağıdaki şekilde verilmiştir. 2006-2015 yılları arasında yıllık %3, 2015-2020 yılları arasında %5-10, 2021 yılında %23 gelişim gösterdiği görülmektedir. Covid-19 pandemisinin etkileri nedeniyle 2022’de %11 gelişim gözlenmiştir.

Şekil 10: Dünya DRES kurulu güç gelişimi.

7. Dünyada 2030 Yılına Kadar Olan Kapasite Projeksiyonu

Dünyada DRES piyasasındaki aktif ülkeler 2030 yılına kadar çeşitli kapasite projeksiyonları hazırlamıştır. Burada belirlenen rakamlar Global Wind Energy Council (GWEC) tarafından hazırlanan Global Offshore Wind Report 2023 raporundan alınmıştır.

Avrupa 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu

DRES projelerinin doğduğu yer olan Avrupa, DRES projelerine büyük önem vermektedir. Özellikle İngiltere konuyla ilgili olarak ciddi hedefler koymuştur. Diğer Avrupa ülkeleri de 2030 yılına kadar kapasite projeksiyonları belirlemiştir. Özellikle ana marketler olan İngiltere, Almanya, Danimarka ve Belçika net hedefler belirlemiştir. İlk DRES projesinin yapıldığı 1991 yılından bu yana geçen 30 yıl içerisinden DRES projeleri piyasa ile rekabet edebilir hale gelmiştir.

Şekil ile Avrupa ülkelerinde 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu görülmektedir. 2025 yılına kadar piyasa büyümesi yıllık olarak %25; 2025-2030 arasında ise %11 civarında büyüme beklenmektedir. Avrupa’da 2025 yılında 8.7 GW kurulu güce ulaşılması beklenmekte; 2030 yılına kadar ise 15 GW hedeflenmektedir. Ayrıca AB Komisyonu’nun öngörüsüne göre, 2050 yılında 240 GW DRES kapasitesine ulaşılması belirtilmiştir.

İngiltere, Avrupa’da DRES piyasa liderliğini sürdürmeyi devam ettirerek 2030 yılına kadar 40 GW kapasite hedefi koymuştur.

Almanya, WindSee Gesezt Kanunu kapsamında DRES projeleri için yeni düzenlemeler getirmiştir. DRES kapasite projeksiyonu 2030 yılında 30 GW; 2040 yılına kadar ise 40 GW olarak hedeflemektedir.

Danimarka, 2020 yılında onayladığı Climate Action Plan kapsamında Baltık ve Kuzey Denizi’nde 2 adet enerji adası belirlemiştir. Bu enerji adalarına 5 GW DRES kapasitesinin 2030 yılına kadar kurulması planlanmıştır.

Şekil 11: Avrupa ükelerinin 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu.

GWEC tahminlerine göre Avrupa, 2030 yılına kadar piyasa liderliğini sürdürecektir.

Asya ülkeleri 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu

Japonya, 2003 yılında Asya’daki ilk DRES projesini 2 adet V47-660 kW ile devreye almasına rağmen; Asya DRES piyasasının başlangıcı 2014 yılında olmuştur. Çin Hükümeti, 2014 yılında National Offshore Wind Development Plan açıklayarak ilk adımı atmıştır. 2017 yılında 1 GW DRES kurulu gücüne ulaşan Çin, 1 yıl sonra da İngiltere’yi geçmiştir. Asya pazarında ikinci büyük DRES piyasası ise Tayvan’dır. 2030 yılına kadar Asya’da DRES’in yıllık olarak %8,4 oranında büyümesi öngörülmektedir. Aşağıdaki şekilde Asya ülkelerinde 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu verilmiştir. GWEC tarafından yapılan kapasite projeksiyonuna göre ilk 5 pazar; Çin (52 GW), Tayvan (10.5 GW), Güney Kore (7.9 GW), Japonya (7.4 GW) ve Vietnam (5.2 GW) olarak sıralanmaktadır. Çin haricindeki diğer Asya ülkelerinde DRES piyasası başlangıç evresindedir.

Şekil 12: Asya ülkelerinde 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu.

GWEC tahminlerine göre, 2030 yılında Asya ülkeleri %42 pazar payına sahip olacaktır.

Kuzey Amerika’nın 2030 yılına kadar olan ka- pasite projeksiyonu

Kuzey Amerika’da ilk DRT 2013 yılında Maine kıyısında deneme amaçlı olarak kurmuştur. 6 MW kurulu güçlü bir DRT’nin 1/8 oranında küçültülmüş prototipi kurularak çalışmalara başlanmış ancak istenilen düzeyde ilerleme sağlanamamıştır. Ticari ilk DRES 30 MW kurulu gücünde ve Aralık 2016 tarihinde Rhode Island’da kurulmuştur. Kitabın yazıldığı tarihlerde birçok DRES projesi geliştirme aşamasında olup GWEC kapasite projeksiyonuna göre 2030 yılında 10 GW kapasite tahmin edilmiştir. Bunun 1 GW’ı Kanada, 9 GW ise ABD’de olmak üzere projekte edilmiştir. Şekil ile GWEC kapasite projeksiyon çalışmasının yıllara göre gelişimi verilmiştir.

ABD, 2030 yılına kadar 30 GW hedef belirlemiştir.

Şekil 13: Kuzey Amerika ülkelerinde 2030 yılına kadar olan kapasite projeksiyonu.

Tüm dünya ülkelerindeki DRES 2030 kapasite projeksiyonu

GWEC 2020 DRES Kapasite Projeksiyon Raporu’na göre, dünyadaki ülkeler de 2030 yılına kadar bir hedef belirlemişlerdir. 2030 yılına kadar dünyada 205 GW DRES kapasitesi olacağı öngörülmüştür. 2019 yılında işletmeye alınan dünyadaki toplam RES kapasitesinin %10’unu DRES kapasitesi oluştururken; 2025 yılından sonra bu oranın %20’ye çıkacağı beklenmektedir.